कयो मय्जुया मिसा दिवस

पुष्परत्न ताम्राकार “स्वीटहर्ट”
अन्तरराष्ट्रिय मिसा दिवसया लसताय् जूगु छगू सभाय् ब्वति कयाः लिहाँवयाच्वंगु कयोमय्जुया चहःपहः न्हापालिपा स्वयाः दुगंछि पाः । मन नं गाक्कं चं चं धायाः ख्वालय् न्हिलासू पिज्वयाः मुसुमुसु काः । उगु अन्तराष्ट्रिय मिसा दिवसया लसताय् जूगु सभाय् मिसातय्गु हक, हित, अधिकार व अले मिसातय्त घरेलु हिंसाः, यौन शोषण याइगु, दमन, उत्पीडन, अन्याः अत्याचार याइगु आदियात कयाः थःम्हेस्यां नं कुगाक्क हे न्ववाये खंगुलिं जुइमाः  । उकिसं नं झं वं न्ववाक्व पतिकं ब्वतिकाःवःपिं स्वकुमिपिसं नं लापा थानाः सहमति प्वंकूसे हःपा ब्यूगुलिं जुइमाः  । उकिं कयोमय्जु थौं तसकं लुधंफुधं अले मक्ख नं  । वयात धात्थें धायेगु खःसा थौं छुं हे मनःसां प्वाः जाः थें जुयाच्वन  ।
लँदुच्छि न्ह्याइपुक कल्पनाय् तक्यनाः खँ वायेकु वायेकुं वयाच्वंबलय् गनंगनं उगु दिवसय् ब्वति काःवःम्ह छम्ह मिसां वयात लिलाकः ववं ल्यूनेपाखें हनाबनातयाः ‘ज्वजलपा तता !’ धकाः धयाहल  । छम्ह सुं मिसाया सः न्यनाः कयोमय्जुया कल्पनायात छ्यालब्याल जुइकचुइकाः यंकाबिल  । थय्क लिफः स्वःबलय् छम्ह मिसा खनाः भचा अकमकय् नं जुल  । छाय्धाःसां कयोमय्जु व सःतूम्ह मिसायात म्हस्यूगु हे मखु  । अय्नं कयोमय्जुं शिष्टाचारया भावं ‘ज्वजलपा’ धकाः ल्हाः निपां प्यपुंकाः धाल  ।
“सायद छिं जितः म्हमस्यू जुइ, जिंला थौंया अन्तरराष्ट्रिय मिसा दिवसया लसताय् न्वचू बियादीगुलिं छितः म्हसीके धुन । दकलय् न्हापांला छितः आपालं आपाः सुभाय् बियाच्वना !” उम्ह मिसां न्हिलासू पिज्वयेकाः धाल ।
छम्ह म्हमस्यूम्ह मिसां थःत “सुभाय्” तकं ब्यू वःगुलिं व तसकं लय्ताल । अलेकयोमय्जुं ूलसकुसू यानाच्वना धकाः शिष्ताचारया भावं हे धाल ।
हाकनं उम्ह मिसां थःगु खँ स्वाकायन – “छिं गुगु मिसातय्गु बारे अले अमित जुयाच्वनीगु, जुयाच्वंगु, घरेलु हिंसा, यौन शोषण, अन्याः अत्याचार व हकहित अधिकारयात कयाः कुत्तुकुलाः न्ववानादिल जितःला तसकं ययाः नुगलय् थ्यूवन । छिगु थुगु न्वचू न्यनाः तसकं लय्ताल ।”
स्वये हे म्हस्यूम्ह मनुखं धाये थें धाःगु खनाः कयोमय्जुया न्हाय् तपुया वल । अले लसतां भय्भय्बियावल । वैगु खँ न्यनाः कयोमय्जुया म्हतुं मचायक हे “सुभाय्” धैगु खँग्वः पिज्वल ।
“क्षमा यानादिसँ ! बरु केहेँ मय्जुयात म्हसीके मफुत, नां छु जुल थें हला ?” कयोमय्जुं धाल ।
“सुलोचना !” उम्ह मिसां चन्ताःला पहलं तीजक लिसः बिल ।
अले लँय् ववं निम्हेसिया दथुइ म्हसीकाया कालबिलया ज्या नं जुल । थ्व हे झ्वलय् अन्तरराष्ट्रिय मिसा दिवसयात कयाः व मिसातय्त जुयाच्वनीगु÷जुयाच्वंगु अन्याः अत्याचार, दमन, उत्पीदन, यौन शोषण, मिसातय्सं भोगय् यानाः फय्मालाच्वंगु घरेलु हिंसा आदियात कयाः वं उकीयात विद्रोहयासें खँल्हाबल्हाः न्ह्याकुन्ह्याकुुं वयाच्वन । सुलोचनां न यक्व यक्व खँ न्यने धुंकाः कयोमय्जु छम्ह बांलाःम्ह, भिंम्ह मिसा थें हे तायेकल । अले वयात च्वछायाः मेमेगु नं तँसा तनावनाच्वन । सुलोचनां थःत च्वछायाः ल्हाःगु खं कयोमय्जुया फुइँ हे मेगु जुयाः गर्व न्हाय् तपुइकाहल । मनं मनं थःत थःम्हं भाग्मानी तायेकाः सुभाय् नं बिल ।
बच्छिं मयायेक लँय् नापनापं खँ ब्याकु ब्याकुं वना हे च्वन । अबलय् दथुइ फोन यानाः धयाछ्वत – “हेल्लो ……… अँ लक्ष्मीचां ज्या दक्वं क्वचायेकल ला ? छू …… प्वाः स्यात धकाः ग्वारातुला च्वन ……… अं ……… खैका खै, छुं भचा अप्वः ज्या यायेमाल कि गुबलें छ्यं स्याइगु, गुबलें प्वाः स्याइगु का वया । थौंकन्हय् अप्वः ज्याखुनि जुयाः पिहांवया च्वन । व ज्या दक्वं क्वमचायेकं च्या त्वंकेम्वाः खंला !”
उखें छु खँ थ्वकाहल थें मस्यु, कयोमय्जुं हाकनं “अँ ……… ज्यू ज्यू जि वया हे च्वना, आः लँय् लानाच्वन । जि आमकन ला थ्यंकः वये, अले सीका वं ताइँनाइँ घ्वाइँनाइँ” – थुलि धयाः मोबाइलया स्वीच अफ यानाः हाकनं ब्यागय् तुं तल ।
कयोमय्जुया मोबाइल वार्ता न्यना वयाच्वंम्ह सुलोचनां धाःसा छुं हे खँ थुइके मफयाः वाताहां जुल । वं गुलि मनं मनं कयोमय्जुयात भिंम्ह, बांलाःम्ह मिसातय्गु मर्म थूम्ह धकाः तायेकाच्वंगु खः वला वयागु भ्रम जक जुयाच्वन खनी । वला मुलय् तयाः गःकीगु ज्या याइम्ह छम्ह क्रूर सामन्ती धकाः जुयाच्वन । गुगु कयोमय्जुं मोबाइलपाखें धयाछ्वःगु खं हे सीदत । सुलोचना वाताहां जूगु खनाः कयोमय्जुं हे खँ स्वानायंकल –
“थ्व हे का म्वद्वँ मखंम्हेस्यां जाकि द्वं खनी धाःगु । थौंकन्हय् मनूतय्त खःथे यायेमत्यः धाःगु धात्थें हे खः खनीसा । झन गामय् छछाः नयेत तकं दुःख जुल धकाः निला न्ह्यः छम्ह पासां हयाबिल । ज्यू का जितः नं छेँय् ज्या याइम्ह मनू छम्ह मालाच्वंगु धकाः तया । वयाः लच्छि निलातक ला बांलाक हे ज्या यात । लिपा जूलिसे ज्या खुनि धकाःसा जुयावल । नैगु धाःसा बाताबाता ज्या धाःसा आता आता । उफ…… गज्याःम्ह ज्याखुनि, थकिंम्ह छम्ह लाः वल भगवान् !” – धकाः कयोमय्जुं झसुकाः ब्वयेकल ।
कयोमय्जुया खँ न्यनाः सुलोचना तसकं अजू चाल । वं अय्थय् हे धायेमफुत । सुलोचनां हाकनं मनय् खँ वायेकल —“थ्वयागु न्वचू गुलि स्यल्लानाः चाकुसे माकुसे च्वं धयां ला ब्यवहार ला ककःचा स्वयाः नं खाइसे च्वं खनी । धत् थज्याःपिं निपाः ख्वाः दुपिं दयाःला थन ध्वगिक्क स्यनाच्वंगु । न्ह्यागु दिवस हंसां व हे मुलुया व हे सुका जुयाच्वंगु ।” सुलोचनायात छखें न्हिले मास्ते वल सा मेखें तंया मि बुलुहुं बुलुहुं ग्वाना वयाच्वन । अय्नं छुं छां मधासें वयागु खँ जक न्यनाः लुरुलुरुं वनाच्वन ।
वनाच्वंम्हेसिया आःला वनाप याकनं बायावने दःसा ज्यू धया थें तायावल गथे यानाः बायेगु ? काचाक्क बाया वनेत नं मछिना च्वन । आखिरय् तुफिं पुइ म्वायेक फसं पुइकल धाथें कयोमय्जुं छगू दुवाः थ्यनेवं “का सा केहेँ मय्जु थौं आकाझाकां नापलानाः म्हसीके दयाः साःप लय्ताल । यक्व खँ नं ब्याकावये धुन । अय्नं छु खँ धाःगु अथे हे ला खःनि न्ह्याक्व ब्याकूसां मगाः, गाइगु नं मखु । छन्हु हाकनं झी नापलानाः खँ ल्हायेका मज्यूला ! जिगु छेँ ला हुँकन हे खः । कि छेँय् निं वने ला नु” धकाः धाल ।
कयोमय्जुयागु खँ छता, ब्यवहार धाःसा मेता जूगु खनाः वाक्की वये धुंकूम्ह सुलोचनां धाल – ‘मखु तता, लिपा हे जक वयेका । म्हाःल, आःला, म्हमस्यूगु म्हसी हे धुंकल, छेँ नं सिल धाःसां जिल ।”
“अथे खःसा वने न्हैं, आःयात बाय् लिपा नाप लाये । बरु न्ह्याबलेसां छन्हु लाकाः वा रे ।” धयाः कयोमय्जु हथाय् पहलं ध्यागः पलाः छिनावन ।
सुलोचनां मिखां खनेदत्तले निपाः ख्वाः दुम्ह कयोमय्जु वंगु स्वयाच्वन ।